Bildiğiniz gibi koç, bir kişinin olduğu yerden, olmak istediği yere gitmesi aşamasında  müşterisini yüreklendiren, güçlü yönlerini keşfettiren ve onun adım atmasında yardımcı olan kişidir. Koçluk  danışan ilişkisinde adımları atan danışandır. Sonuçlardan koç değil, danışan sorumludur, çünkü sorun ya da durum danışanına aittir ve koç sadece bir aracıdır. Aynı kimya bilimindeki bir katalizör gibi danışanının gelişim/dönüşüm için yolculuk sürecine girer, süreci olumlu etkiler ve bu süreçten etkilenmeden çıkar. Yani sorunu veya durumu üstlenmez ve danışanın ilerlemesinde aracı olur.

Öncelikle şunu açıklığa kavuşturmak lazımdır ki; eğitim kişide farkındalık yaratır ama gelişim sağlamada eksik kalır, ancak koçluk değişim/dönüşüm yaratır. Koçluk bir danışmanlık, mentörlük (akıl hocalığı) değildir. Koçluğun danışmanlık ve mentörlükten farkı danışana kendi sonuçlarını üretmesi için müdahale etmemesidir. Danışan kendi düşünce tarzını,bazı değerlerini, inatlarını ortadan kaldırarak, farklı açılardan düşünerek, kendi içsel potansiyeline ulaşabilir ve onu aktive edebilir. Ve kendi imkanlarıyla muhteşem sonuçlar üretebilir.

Bir koçun, sağlam temelleri olan amaçları dile getirmede ve anlamlı sonuçlara yönlendirecek eylemleri tasarlamada danışana kılavuzluk etme yeteneği vardır.  Söylemekten çok sormaktır. Konuşmaktan çok dinlemektir. Koçluk modeli içinde farkındalığı arttırmayı ve danışanın sorumluluk alması temel ilkelerini barındırır.

Yukarıdaki kısa tanımdan sonra biraz da “ Koçluğun Temel İlkelerinden” bahsetmek istiyorum.
Her insan yaratıcıdır ve kendi kendini yaratır.
Her insan doğası gereği anlam arayan ve anlam yaratandır.
Her insanın onlarla anlamlı bir hayat yarattığı eşsiz güçlü yönleri ve yetileri vardır.
Çalışırken ve yaşamımızı sürdürürken daha fazla anlam arayışında kilit nokta olan düşünme ve sorgulama, farkındalık için gereklidir.
İnsan birçok farklı yönden oluşan ayrılmaz bir bütündür: zihin, beden ve ruh; düşünce, duygu ve hayal gücü gibi. Etkili ve anlamı çalışma ve yaşam bu farklı unsurlar arasında ahenk ve sinerji olmasını gerektirir.İnsan olarak, daima seçme özgürlüğümüz ve sorumluluğumuz vardır.

Gerçekliğe öznel bakış açımız- inançlarımız, varsayımlarımız, zihinsel modellerimiz, kendimize, başkalarına ve içinde faaliyet gösterdiğimiz dünyaya dair  hikayelerimiz seçimlerimizi ve eylemlerimizi etkiler.

Koçluğun kılavuz ilkeleri, anlamlı sonuçların oluşmasına yol açan seçilmiş eylem için temel oluşturur. Bir koç bunu nasıl yapar peki? Temel koçluk becerileri nedir?
Koçluk danışanda istenen değişimi etkili dinleme, güçlü açık uçu sorular sormak (5N1K),  sorumluluk yaratmak , cesaretlendirmek, geribildirim vermek ve özyönetim becerileri ile sağlar.

Koçun en temel becerisi meraklı biri gibi doğruve güçlü sorular sormak  ve danışanını düşündürmektir. Zira doğru ve güçlü soruları sormak, normal soru sormaktan farklıdır. Bu soruları sorma biçimi danışanın kendi cevaplarını üretmesinde önemlidir. Bunları yaparken yaratıcı düşünmeyi tetikleyen araçların kullanımı büyük fark yaratır.

Koçluk nerelerde kullanılabilir?
Koçluk, liderlik gelişimini sağlamak, birey ve takım performansını artırmak, verimliliği yükseltmek, ihtiyaç duyulan alanlarda beceri geliştirmek, çalışan bağlılığını artırmak, motivasyon ve sahiplenme sağlamak gibi alanlarda kullanılan en önemli araçlardan biri haline gelmiştir. İş hayatında kullanımı olduğu kadar kişini nasıl daha mutlu, özgün, farkındalıklı ve huzurlu bir yaşam süreceği, kendi hayat amacını bularak ve bu yüksek amaç ile uyumlu nasıl yaşayacağı alanını kapsayan yaşam koçluğunda da kullanılır. Bir anne-baba çocuklarını yetiştirirken de bunu çok ciddi kullanabilir; çünkü  çocuklar daha doğar doğmaz özgün ve özgür bireylerdir ve bizler onların yaşamlarına ne kadar müdahale etsek de onlar kendi kararlarını uygulayacak ve hayatlarını kendileri belirleyeceklerdir. Yani çocuklarımıza yapabileceğimiz en iyi davranışlardan biri  koçluk yaklaşımı olacaktır.

Türkiyede ‘de “Ulusal Koçluk Mesleği Standartları” Resmi Gazetenin 29.06.2013 tarihinde 28692 sayısında yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu standartlardan sonra Koçluk Mesleğinin daha ciddi ve işin ehli kişiler tarafından belli bir normda yapılması gerekmektedir. Bu standartlara göre aşağıdaki başlık ve  tanımlar oluşmuştur.

Meslek Tanımı
Koç  ilgili yasal süreçler, kalite normları ve hizmet prosedürleri çerçevesinde; koçluk süreçlerinin iş organizasyonu ve süreç başlatma faaliyetlerini gerçekleştiren, koçluk sürecini yürüten ve bireysel mesleki gelişimini sağlayan nitelikli kişidir.Ayrıca Koç müşterilerin kişisel ve profesyonel potansiyelini gerçekleştirmeye yönelik farkındalık, gelişim ve çözüm seçeneklerini artırıcı ve bu yönde destekleyici çalışmaları yürütür.
 
TERİMLER, SİMGELER VE KISALTMALAR
BEDEN DİLİ: Kişiler arası iletişimde yüz ifadeleri, mimikler, bakış, baş, el, kol, bacak, ayak, duruş biçimi, ses tonu, konuşma tarzı gibi bedensel iletilerin bütününü,
CANLANDIRMA: Uygun koçluk teknikleriyle müşterinin ulaşmak istediği hedef anını yaşamasını sağlamayı,
ETKİN DİNLEME: Müşterinin ifadelerinden sözlü ve sözsüz mesajlarını doğru biçimde alıp kendisine geri bildirim ve yansıtma yaparak iletmeyi,
GİZLİLİK POLİTİKASI: Koçluk sürecinde müşteriyle ilgili elde ettiği kişisel veya kurumsal özel bilgileri müşterinin izni olmadan üçüncü şahıslarla paylaşmamayı,
GÖRÜŞME: Koçluk hizmetinin verildiği oturumların her birini,
GÜÇLÜ SORULAR: Müşterinin gelişim ve çözüm arayışında keşfetmesini, harekete geçmesini sağlayan ve düşünmeye sevk eden soruları,
ISCO: Uluslararası Standart Meslek Sınıflamasını,
İSG: İş Sağlığı ve Güvenliğini,
KOÇLUK GÜNDEMİ: Müşterinin görüşmelerde konuşmak ve netleştirmek istediği konuların her birini,
KOÇLUK HİZMETİ: İstenen performansa ve yaşam tatminine ulaşmak için koç ve müşteri arasında kurulan planlı gelişim ilişkisini,
METAFOR: İfadelerin etkisini ve kolay anlaşılmasını sağlamak için ilgi veya benzetme sonucu gerçek anlamının dışında kullanılan kavramı,
MÜŞTERİ: Koçluk hizmetinin verildiği kişiyi,
VİZYON ÇALIŞMASI: Canlandırma veya ilgili diğer tekniklerle kişinin gelecekte yaşamak istediği koşul ve durumları tanımlamasına yönelik koçluk çalışmasını belirtir.

Dünyada tanınan ICF ( İnternational Coach Federation ) Koçluk Yeterlilikleriyle ilgili  11 madde tanımlamıştır . Bu yeterliliklere koçların uyması tavsiye edilmektedir .
Temel yeterlikler 4 grupta toplanmıştır. Gruplar, birbiriyle uyumlu yeterliklere bakış açısındaki ortak yönler temel alınarak oluşturulmuştur. Gruplama ve birey yeterliklerin ağırlıklarına bakılmamıştır – kullanacak koç için temel ya da kritik olarak hiçbir öncelikleri yoktur.

A. YAPIYI KURMAK
1. Ahlaki temel kavramlar ve mesleki standartlara uymak
2. Koçluk anlaşmasını oluşturmak
B. İLİŞKİYİ BİRLİKTE VE EŞZAMANLI YARATMAK
3. Danışan ile güven ve samimiyeti oluşturmak
4. Koçluk varlığı
C. ETKİLİ İLETİŞİM
5. Aktif dinleme
6. Güçlü sorular sorma
7. Direk iletişim
D. ÖĞRENMEYİ KOLAYLAŞTIRMA VE SONUÇLAR
8. Farkındalığı yaratmak
9. Hareketleri tasarlamak
10. Planlama ve hedef koyma
11. Gelişimi ve sorumluluğu yönetmek

A. YAPIYI KURMAK
Temel Ahlaki Kavramlar ve Mesleki Standartlara Uymak,koçluğun ahlak kuralları ve standartlarını anlamak ve bunları koçlukla ilgili tüm durumlarda en doğru şekilde uygulayabilmek koçluğun temel prensiplerinden biridir.
Koçluk, danışmanlık, psikoterapi ve diğer destek amaçlı mesleklerin aralarındaki farklılıkları açıkça anlar gerekli olduğu zaman danışanı başka destek alması gereken mesleklere yönlendirebilir, bunun zamanını bilir ve uygun kaynaklar hakkında da bilgisi vardır.
Koçluk Anlaşmasını Oluşturmak, danışanla koçluk süreci ve ilişkisi üzerinde anlaşma sağlamak,koçluk ilişkisinin ana hatları ve belirli parametrelerini anlamak  ve bunları danışanla tartışmak çok önemlidir.

B. İLİŞKİYİ BİRLİKTE VE EŞZAMANLI YARATMAK
Danışanla güven ve samimiyet kurmak, sürekli ve karşılıklı saygı ve güven sağlayan destekleyici bir ortam yaratmak danışanın refah, sağlık ve mutluluk içinde yaşaması ve geleceği için içten ilgi gösterir, kişisel doğruluk, dürüstlük ve samimiyet sunar.
Bir koç danışanla çalışmanın birçok yolunu bulur ve gerektiği zamanlarda en uygun olanını seçer, hareket için yeni olasılıklar yaratarak bakış açılarını ve denemeleri güvenilir şekilde geliştirir, güçlü duygularla gizlilik sağlayarak çalışır, kendi kendini yönetmeyi sağlar.

C. ETKİLİ İLETİŞİM
Aktif Dinleme,danışanın neyi söyleyip neyi söylemediği üzerinde odaklanmak, söylenenleri danışanın istekleri dahilinde anlamak ve danışanın kendi kendini ifade etmesine destek olmak esastır.koç danışanı için kendi yarattığı gündeme değil, danışana ve onun gündemine katılır,olabilecek ve olamayacaklarla ilgili danışanın endişelerini, hedeflerini, değerlerini ve inançlarını anlar,kelimeler, ses tonlamaları ve vücut dilini birbirinden ayrı değerlendirir,açıklık ve anlayışı pekiştirmek için danışanın söylediklerini özetler, başka sözcüklerle anlatır, tekrarlar ve geri yansıtır,danışanın duygu, sezgi, endişe, inanç ve önerilerini ifade etmesini cesaretlendirir, kabul eder, araştırır ve pekiştirir.Ayrıca koç danışanın fikir ve önerilerini tamamlar ve yapılandırır, anlatmak istediğini özetler  ya da anlar ve uzun detaylı hikayelerle zaman kaybetmek yerine, daha kolaylıkla istediğini anlatmasına yardımcı olur,danışanın, sonraki adımlara ulaşmak için önyargısız ve eklemeler yapmadan durumu belli etmesini ya da "açıklamasını" ister.

Güçlü Soru Sorma ,koçluk ilişkisi ve danışan adına en çok yarar sağlayacak bilgiyi elde edebilmek için güçlü sorular sorma yeteneğine sahip olmak da çok önemli bir özelliktir.
Koç aktif olarak dinlediğini ve danışanın bakış açısını anladığını belirten,danışanı doğrulamak ya da geçmişe bakmasını sağlayacak sorular değil, arzu etttiklerine doğru ilerlemesini sağlayacak sorular sorar.Danışanın emin olamadığı konularda başka bir bakış açısından bakması ve anlamasına yardım etmek için çerçeveleri belirler ve çok net ifadeler kullanır,

Koçluk amaçları, görüşme planlaması, kullanılacak teknikleri ya da alıştırmaları açıkça belirtir,danışan için en uygun ve en saygın dili kullanır (örneğin cinsellik, ırk ayrımı, teknik terim, kaba lisan içermeyen diller gibi),

D. ÖĞRENMEYİ KOLAYLAŞTIRMA VE SONUÇLAR
 Birden fazla bilgi kaynağını bir araya getirmek ve değerlendirmek; danışanın farkındalığını oluşturmak ve bu şekilde üzerinde anlaşılan sonuçlara ulaşmasına yardımcı olmak koçun görevleri arasındadır. Koç danışanın endişelerini değerlendirirken söylenenlerin ötesine geçer, danışanın tanımlamalarına takılıp kalmaz,daha çok anlama, farkında olma ve açıkça ifade edebilme becerileri için sorgulamaya başvurur,danışan için bilinçaltında yatan endişeleri, kendisini ve de dünyayı keşfetmenin tipik ve kesin yolları, gerçekler ve anlatılanlar arasındaki farkları, düşünce-duygu-hareket arasındaki eşitsizliği belirler,danışanın, harekete geçmesine yardımcı olan ve kendisi için önemli olana ulaşmasını sağlayan yeni düşünceler, inançlar, sezgiler, duygular ve modları keşfetmesine yardımcı olur,öğrenme ve gelişme için danışanın güçlü olan yönlerine karşı asıl kullanılacak alanları ve koçluk sırasında üzerinde durulması gereken en önemli konuyu belirler,danışanın kendisine aktarılanlar ve yapılanlar arasındaki farkları bulurken önemli ve önemsiz olan konuları, duruma göre yapılan ve tekrarlanan davranışları birbirinden ayırmasını ister.

Hareketleri Tasarlamak,Koçlukta ve iş/yaşam konularında danışan ile birlikte öğrenmenin sürekli olarak devam etmesi için ve koçluk sonucunda ulaşılacak sonuçları etkileyecek yeni hareketleri yapabilmek için olasılıklar yaratmak yine koçluğun yapı taşlarındandır.
Koç danışanın yaptıklarını kanıtlayacağı, pratik yapacağı ve öğrenmesini derinleştireceği hareketleri belirlemek için beyin fırtınası yapar ve danışana yardımcı olur.Danışanın odaklanmasına yardımcı olur; koçluk anlaşmasında üzerinde anlaşılmış belirli endişeler ve fırsatları sistemli olarak keşfetmesini sağlar,alternatif fikirler ve çözümler araştırması, seçenekleri değerlendirmesi ve ilgili diğer kararları verebilmesi için danışandan söz alır,danışanın hemen seanslar sonrasında tartışılan ve öğrenilen konuları iş yada özel yaşamında uygulayarak, aktif olarak deneme yapabilme ve kendi kendini keşfedebilmesini geliştirir,danışanın gelecekte oluşacak başarısını kutlar,  yeni fikirler üretmek ve harekete geçmeyi sağlayacak yeni olasılıklar bulmak için danışanın bakış açısı ve varsayımlarını tetikler,danışanın hedefleri ile birebir uyuşan görüş açılarını savunur ya da bunları öne çıkartır ve –asla ekleme yapmadan- danışanın bunları gözden geçirmesini sağlar,gerilim ve meydan okumaları cesaretlendirir fakat aynı zamanda rahat bir öğrenme ortamı da sağlar.

Planlama ve Hedef Koyma aşaması  danışanla birlikte etkili bir koçluk planı yaratmak ve bunu korumak önemlidir. Koç topladığı bilgileri bir araya getirerek, danışanın endişeleri ile asıl öğrenme ve gelişme alanlarını belirten bir koçluk planı hazırlar ve gelişim hedeflerini danışanla birlikte oluşturur,ulaşılabilir sonuçları olan, ölçülebilir, belirli konular üzerinde odaklanmış ve hedef tarihleri belirlenmiş bir plan yaratır,koçluk sürecine uygun olarak durum değişiklikleri nedeni ile planlamada düzeltmeler yapar,öğrenme için farklı kaynakları belirlemek ve bunlara girebilmek için danışana yardım eder ,danışan için önem taşıyan erken başarıları belirler ve hedef olarak koyar.

Gelişimi ve Sorumluluğu Yönetme aşaması da önemlidir.KoçdDanışan için önemli olan konu üzerinde yoğunlaşmak ve danışanın harekete geçmesi için sorumluluk verir,danışandan, kendisini hedeflerine götürecek hareketleri yapması için açıkça talepte bulunur,önceki seans/seanslarda danışanın yapmak üzere söz verdiği hareketleri sorarak takipte olduğunu gösterir,önceki seans/seanslardan bu yana ne yaptıkları, ne yapmadıkları, öğrendikleri ya da farkına vardıklarını danışana bilgi olarak aktarır,seanslar sırasında elde ettiği bilgileri hazırlar, düzenler ve danışanla birlikte üzerinden geçer,
Koçluk planına odaklanırken, koçluk sürecine bağlı kalarak davranış ve hareketleri düzeltir ve seanslar sırasında ilerlemeler sağlar,danışanın büyük resimde yol aldığı yer, bulunulan zamanda tartışılan konular ve nereye gitmek istediği arasında ileri ve gerekirse geri hamleler yapar, kendi kendine disiplin kurmasını sağlar; yapacakları ile ilgili söyledikleri, yapılan hareketin sonuçları ya da zaman belirtilmiş belirli bir plan için danışanı sorumlu tutar.Danışanın karar verme, kilit konuları belirleme ve kendisini geliştirme becerilerini geliştirir..

Danışan, karşılıklı anlaşma sağlanarak yapılacağına karar verilen hareketleri yapmazsa, olumlu bir yaklaşımla onunla yüzleşir.
Yazımı Socrates’in bir sözüyle bitirmek istiyorum;
“İnsanın nasıl yaşaması gerektiği sorusu üzerinde düşünmemesi, onun değersiz ve dolayısıyla mutsuz bir hayat sürmesiyle eş anlamlıdır”